Nano gümüş (gümüş nanopartikül, AgNP) pek çok sektörde antimikrobiyal özelliği nedeniyle tercih edilmektedir. Başlıca kullanım alanları ve faydaları şunlardır:
Termoplastik
Plastik polimerlere nano gümüş eklendiğinde malzeme kalıcı antimikrobiyal özellik kazanır. Örneğin, PVC’ye ağırlıkça %0.3 oranında AgNP katılması, yüzeyde 48 saat içinde SARS-CoV-2 virüsünü inaktive edebilen kendinden dezenfektan bir plastik üretmiştir. Bu tür nano gümüş katkılı termoplastikler, medikal ekipman, beyaz eşya iç yüzeyleri ve hijyenik plastik ürünlerde bakteri-mantar üremesini engeller.
Boya
Nano gümüş katkılı boyalar, uygulandıkları duvar ve yüzeyleri uzun süreli mikropsuz tutabilir. Gümüş nanopartikülleri, boya filmi içinde bakterileri ve diğer mikropları temas halinde öldürerek özellikle hastane, okul gibi ortamlarda enfeksiyon riskini azaltır. Bu antimikrobiyal boyalar, duvarlarda küf ve bakteri oluşumunu önlerken sağlıklı bir ortam sağlar.
Parke (Zemin Kaplaması)
Ahşap parke ve laminat yüzeyler, nano gümüş içeren vernik veya kaplamalarla işlenerek antibakteriyel hale getirilebilir. Yapılan çalışmalarda gümüş nanopartiküllü kaplamaya sahip parke yüzeylerin, üzerine ekilen E. coli bakterilerinin neredeyse tamamını yok ettiği görülmüştür. Bu sayede ev, ofis ve hastane zeminlerinde hijyen artırılarak bakteri kaynaklı koku ve sağlık riskleri azaltılır.
Tarım
Nano gümüş, tarım sektöründe hem bitki gelişimini destekleme hem de zararlılarla mücadele amaçlı kullanılabilmektedir. Düşük konsantrasyonlarda AgNP uygulaması, tohum çimlenmesini ve bitki büyümesini hızlandırırken fotosentez verimliliğini de artırır. Aynı zamanda nano-pestisit olarak davranarak hedef patojenleri yok edip gereksiz kimyasal ilaç kullanımını azaltır. Bu da daha yüksek verim ve gıda güvenliği sağlarken çevreye daha az pestisit yayılmasına katkı sunar.
Medikal
Gümüş nanopartiküller, sağlık sektöründe enfeksiyon önleyici malzeme olarak geniş yer bulur. Yara örtüleri, yanık tedavisi kremleri, ortopedik implantlar ve kateter gibi invaziv cihazlar gümüş ile kaplanarak mikropların bu yüzeylerde üremesi engellenir. Örneğin, gümüş içerikli yara bantları ve bandajlar, yaraların daha hızlı iyileşmesini sağlarken enfeksiyon riskini düşürmektedir. Kateter ve cerrahi implantlarda nano gümüş kaplama, hastane kaynaklı enfeksiyonları azaltarak hasta güvenliğini artırır.
Tekstil
Tekstil ve teknik tekstil alanında nano gümüş, özellikle antibakteriyel ve anti-koku amaçlı olarak kullanılır. Spor kıyafetleri, çoraplar ve hastane tekstilleri gümüş nanopartiküller ile işlenerek terde üreyen ve kokuya yol açan bakterilerin çoğalması engellenir. Bu sayede koku yapmayan, antimikrobiyal kumaşlar elde edilir. Ayrıca, nano gümüş kaplı hastane çarşafları ve perde gibi tekstiller, hastane ortamında çapraz enfeksiyon riskini azaltmaya yardımcı olur.
Ambalaj
Gıda ambalaj sektöründe nano gümüş, gıdaların raf ömrünü uzatmak ve gıda kaynaklı patojenleri kontrol etmek için yenilikçi bir çözümdür. Nano gümüş, gıda paketlerinde en yaygın kullanılan nanopartiküldür; yüksek sıcaklık stabilitesi ve geniş spektrumlu antimikrobiyal etkisi sayesinde ambalaj içindeki bakteri ve mantarları yok ederek gıdaların bozulmasını geciktirir. Örneğin, gümüş NP içeren plastik film kaplamalar, paketlenmiş et ve sebzelerde mikrobiyal üremeyi engelleyerek raf ömrünü önemli ölçüde artırmıştır.
Otomotiv
Otomotiv endüstrisinde nano gümüş, araç içi hijyeni ve konforu artırmak amacıyla kullanılır. Araç klimaları için geliştirilen filtreler, gümüş nanopartiküllü nanofiber kaplamalar sayesinde bakteri ve küf oluşumunu engelleyerek daha sağlıklı bir iç hava sağlar. Ayrıca, araç iç döşeme kumaşlarında gümüş NP kullanımı, bu yüzeyleri antimikrobiyal hale getirirken yangına karşı tutuşmazlık gibi ek avantajlar da kazandırmaktadır. Böylece otomobillerde hem yolcu sağlığı hem de güvenlik açısından iyileştirmeler elde edilir.
Kozmetik
Kozmetik ve kişisel bakım ürünlerinde nano gümüş, formülasyona katılan bir aktif bileşen veya koruyucu olarak işlev görür. Gümüş nanopartiküller, bakterilere karşı etkin olduğundan, güneş kremleri, cilt losyonları, kremler, deodorantlar, ruj ve diş macunları gibi ürünlere antimikrobiyal özellik kazandırmak için eklenmektedir. Bu sayede kozmetik ürünlerin raf ömrü artarken cilt üzerinde istenmeyen bakteri üremesi (örneğin akneye yol açan bakteriler) engellenebilir. Nano gümüşlü diş macunları da ağız içi zararlı mikroorganizmaları azaltarak ağız sağlığını destekler.